Informateurs: 'Sterk gevoel voor urgentie'

De onderhandelaars van VVD en PvdA hebben 'een sterk gevoel voor urgentie'. Dat zei informateur Henk Kamp na een eerste gesprek met de fractievoorzitters Mark Rutte (VVD) en Diederik Samson (PvdA) en hun medeonderhandelaars Stef Blok en Jeroen Dijsselbloem. 'We gaan met heel veel goede voornemens bouwen aan een inhoudelijk programma', voegde informateur Wouter Bos daaraan toe. 

Informateur Kamp:

Dinsdag was het dat ik mijn werkzaamheden als verkenner heb kunnen afronden. Donderdag is er een Kamerdebat gevoerd. En donderdag zijn Wouter Bos en ik belast met de opdracht om de informatie te gaan doen. Wij zijn op die dag met onze werkzaamheden begonnen, telefonisch en contact op afstand. Vanmorgen hebben we dat ook gezamenlijk verder vorm kunnen geven. Vanmorgen eerst met elkaar de zaken doorgesproken. Daarna met onze medewerkers. Vervolgens zijn we vanmiddag begonnen met de eerste gespreksronde. De eerste onderhandelingsronde schijn je dat te moeten noemen. Met de onderhandelaars van de fracties. Daar hebben we een uur of drie met elkaar voor uitgetrokken. We hebben vastgesteld dat er een sterk gevoel van urgentie is bij de deelnemers aan die onderhandelingen. We hebben gezien dat er ook goede intenties zijn bij hen, dat de prioriteiten, dat ze daar hetzelfde over denken. En ook dat de werkwijze die wij zouden moeten volgen samen met hen, dat daar ook overeenstemming over is. Dat betekent een heel goed begin voor wat wij de komende tijd moeten gaan doen. Namelijk proberen om de kans te benutten die de verkiezingsuitslag heeft geboden. Er zijn twee partijen die veel gewonnen hebben. Die de grootste partij zijn geworden en die de wil hebben om met elkaar een stabiel kabinet te vormen. Bij die voorbereidingen daartoe kunnen wij een rol spelen. Dat doen we graag, daar zijn we inmiddels aan begonnen. En we zullen ons best doen om dat zo snel mogelijk tot een goed resultaat te laten leiden.

Informateur Bos:

Goedemiddag, heel bijzonder om hier terug te mogen zijn. En natuurlijk ook heel bijzonder om met zo'n eervolle verantwoordelijkheid belast te zijn om te mogen helpen bij het bouwen aan een nieuw coalitiekabinet. Ik realiseer me dat rondom mijn rol als informateur ten minste twee vragen al enige tijd rondzingen. De eerste vraag is wat gedurende deze periode mijn precieze verhouding tot KPMG zal zijn. En de tweede vraag of dit het begin is van een terugkeer. Voor wat betreft de eerste vraag: ik heb op eigen verzoek met onmiddellijke ingang onbetaald verlof gevraagd en gekregen bij KPMG en zal in de periode dat ik werkzaam ben als informateur op geen enkele wijze enigerlei vorm van contact onderhouden met klanten, cliënten, opdrachtgevers, waar ik normaliter bij KPMG mee te maken heb. En antwoord op de tweede vraag is: nee, dit is niet het begin van een terugkeer. Ik hoop deze informatie samen met de heer Kamp snel en succesvol af te kunnen ronden en ben daarna niet beschikbaar voor enigerlei functie in het nieuwe kabinet. Ik kan me ook voorstellen dat er vragen zijn over de precieze werkwijze die Henk Kamp en ik kiezen, deels al gekozen hebben samen met de onderhandelaars de komende weken. Daar is eigenlijk niet zo geweldig veel meer over te zeggen dan dat met name de heren Samsom en Rutte daar zelf al over gezegd hebben in termen van het type akkoord dat ze nastreven. En wij het als onze taak en verantwoordelijkheid zien om dat voor hen mede mogelijk te maken. Daar beginnen we aanstaande maandag heel concreet mee. Maandagochtend zullen we ook een viertal deskundigen ontvangen: Teulings, Knot, De Jager en Van Zwol. Oftewel president Nederlandsche Bank, directeur Centraal Planbureau, minister van Financiën en de voorzitter van de studiegroep begrotingsruimte om er zorg voor te dragen dat alle deelnemers aan de gesprekken over gelijke informatie beschikken als het gaat om de actuele stand van zaken met betrekking tot de begroting en de economische vooruitzichten. En daarna gaan we vanaf maandagmiddag met een groot gevoel voor urgentie en heel veel goede voornemens bouwen aan een inhoudelijk programma met elkaar. En ik ben bang dat ik u vandaag dus ook de mededeling moet doen dat totdat we daarin geslaagd zijn u ook niet veel meer van ons zult horen.

VRAAG
Het is een bijzonder proces, u bent door de Kamer gevraagd deze informatie te doen. Zult u gedurende dit proces de Koningin ook nog op de hoogte houden?

KAMP
Wij weten dat de Koningin natuurlijk belangstelling heeft. Wij respecteren ook zeer de rol die de Koningin heeft te vervullen. Dat betekent dat er ongetwijfeld contact zal zijn. De majesteit zal aangeven wanneer haar dat schikt en wij zijn daarvoor beschikbaar.

VRAAG
Dan gaat u naar haar toe zoals dat gebruikelijk is met informateurs en die brengen dan verslag uit?

KAMP
Precies.

VRAAG
Meneer Kamp, u sprak over een gevoel van urgentie wat u bij de heren Samsom en Rutte ziet. Waar merkt u dat precies aan?

KAMP
Zij hebben de bedoeling om zo snel mogelijk tot resultaat te komen. Zij hebben niet de bedoeling om standpunten te herhalen, om elkaar te bevragen op dingen waarvan ze eigenlijk de antwoorden al weten. Ze hebben de bedoeling om resultaat te bereiken. Een goed resultaat en dat resultaat ook snel te bereiken. En dat merk je uit de manier waarop ze zich buiten onze vergaderzaal hebben uitgelaten, in de Kamer tijdens het debat. We hebben het ook sterk gemerkt tijdens de gesprekken die we net met hen hebben gehad.

VRAAG
Hoe merkt u dat dan in zo'n gesprek?

KAMP
In de eerste plaats zeggen ze het, en in de tweede plaats laten ze het ook blijken. Wij gaan natuurlijk bespreken hoe we de zaak opzetten, hoe dat snel kan. En wat er dan voor moet gebeuren. En dan merken we dat daar positief op gereageerd wordt.

VRAAG
Meneer Bos, u heeft zelf in 2006 onderhandeld in Beetsterzwaag, een tijdje terug waren er natuurlijk onderhandelingen op het Catshuis. Waarom wordt er nu voor gekozen om hier in de Tweede Kamer te blijven?

BOS
Nou, dat heeft vooral heel veel te maken met het feit dat de Tweede Kamer nu ook onze opdrachtgever is. De Tweede Kamer er ook zelf prijs op stelde hier dan faciliteiten voor ons beschikbaar te maken. Wij  de beschikbaar gestelde faciliteiten helemaal prima vinden.

VRAAG
Blijft dat zo of kan het zijn dat er nog uitgeweken wordt?

BOS
Dat zou kunnen, maar daar bestaat geen enkel concreet voornemen voor.

VRAAG
Zou u de sfeer aan tafel hetzelfde omschrijven als de heer Kamp?

BOS
Ja.

VRAAG
Het viel mij op de beelden die ik zag van de tafelschikking, zou u eens kunnen vertellen hoe deze eruit ziet, meneer Bos?

BOS
De heer Rutte en de heer Blok zitten naast elkaar en ik zit naast de heer Rutte. Naast mij zit een secretaris. Tegenover mij zit de heer Kamp geflankeerd door de secretaris en beiden onderhandelaars van de PvdA.

VRAAG
Ik vond dat opvallend, omdat door deze tafelschikking er niet twee kampen ontstaan. Is dat ook een bewuste keuze?

BOS
U mag aannemen dat er over dat soort dingen is nagedacht, ja.

VRAAG
Hoe kijkt u daar zelf tegenaan?

BOS
Ik denk dat dat heel goed is. En het geldt met name ook voor de rol van de informateur. Wij zijn geen medeonderhandelaars. Wij zitten niet namens respectievelijk de PvdA en de VVD zeg maar de derde man te zijn in het onderhandelingsteam. Wij horen oog te hebben voor de belangen van beide partijen en beide partijen richting een goed resultaat te brengen. En dat ziet u ook weerspiegeld in de manier waarop we aan tafel zitten.

VRAAG
U heeft toch beiden uw eigen achtergrond. Heeft dat meegespeeld om dan toch naast, in uw geval meneer Kamp, naast de PvdA-onderhandelaars te gaan zitten?

KAMP
Wat heeft meegespeeld is dat men geen tijd wenst te verliezen om ons mee te nemen in dossiers. Men verwacht van ons dat wij weten hoe de dossiers ongeveer in elkaar zitten. Men verwacht van ons begrip voor hun positie. En men verwacht mede met ons dat er snel resultaten kunnen komen. Wij denken die rol te kunnen spelen.

VRAAG
Meneer Bos, hoe is het voor u persoonlijk om weer terug te zijn in politiek Den Haag?

BOS
Heel bijzonder. Veel bekende gezichten en een vertrouwde omgeving. Ja, en een fantastisch vak natuurlijk dat alle mensen hier uitoefenen.

VRAAG
En toch geen ministerspost meer ambiëren?

BOS
En toch geen ministerspost.

VRAAG
Hoe dat zo?

BOS
Ik heb twee jaar geleden heel bewust de keus gemaakt om meer tijd te besteden aan mijn gezin. Ik heb een prachtige baan gevonden bij KPMG. En naar dat leven ga ik graag terug als we deze mooie klus met succes heb afgerond.

VRAAG
Heeft u enig idee, een voorzichtige schatting, hoelang dit soort onderhandelingen kunnen duren?

BOS
Zo snel als verantwoord mogelijk.

VRAAG
Voor wie hem wil beantwoorden van de informateurs. Wat vindt u een verstandige aanpak om tussen VVD en PvdA een coalitie te smeden? Eerst de moeilijke dossiers of eerst de makkelijke?

KAMP
Zijn er makkelijke dossiers?

BOS
Ik denk dat het belangrijker is dat de onderhandelaars, ze hebben ons laten zien dat ze dat hebben, dat de onderhandelaars niet zozeer positie innemen op individuele dossiers, maar zich proberen een beeld te vormen van wat de uitstraling van het kabinet als geheel en het akkoord als geheel zal moeten zijn. Dat is denk ik het meest logische beginpunt.

KAMP
Voor wat de volgorde betreft heeft de Kamer ons in de opdracht gewezen op de financieel-economische positie en in verband daarmee ook de begroting 2013. En dat houdt dus ook in dat we daar ook in het kader van prioriteitstelling de aandacht aangeven die van ons gevraagd is.

VRAAG
Meneer Kamp, afgezien van de volgorde, wat zijn naar uw objectieve waarnemingen de lastigste knopen die u moet ontwarren?

KAMP
Daar heb ik op dit moment geen opvatting over. Het is zo dat wij nu bezig zijn om die dingen in de eerste plaats aandacht te geven die dat verdienen. Verder is het nodig dat je een kader stelt voor die onderhandelingen. Daar zijn we ook mee bezig. Vervolgens zullen we de diverse dossiers in beeld brengen en zullen we die in die volgorde afronden die dienstbaar is om het resultaat dat we wensen te bereiken.

VRAAG
Meneer Bos, er is van de week een motie aangenomen, ik meen zelfs Kamerbreed, van de heer Pechtold over het openbaar maken van de formatiestukken waarin de informateurs worden opgeroepen om afspraken te maken voor het proces begint over de openbaarheid van die stukken na afloop. Gaat u inderdaad het gesprek aan met de Kamer hierover en gaat u hier afspraken over maken?

BOS
Wij werken in opdracht van de Kamer. Dus het ligt misschien iets minder gecompliceerd dan die motie suggereert.

VRAAG
Wat bedoelt u daar precies mee?

BOS
Precies wat ik zeg, we werken in opdracht van de Kamer. Wat ons betreft zullen documenten, eindrapporten, brieven en dergelijke, dat is allemaal in het kader van onze opdracht, uiteindelijk natuurlijk ook beschikbaar voor de Kamer komen.

VRAAG
Daarmee bewerkstelligt u wel een breuk ten opzichte van vorige kabinetsformaties.

BOS
Ik ben een beetje voorzichtig in mijn formuleringen omdat ik ook rustig ook alle interpretaties van de motie wil verkennen. Dat is niet alleen aan mij. Maar het feit dat we hier voor de Kamer werken en dat er een heleboel documenten zijn die sowieso in dat licht en ook anderszins openbaar kunnen zijn, maakt het misschien minder gecompliceerd dan de motie suggereert.

VRAAG
Meneer Bos, u sprak over de uitstraling van het kabinet als geheel en het belang daarvan. Wat voor uitstraling bedoelt u dan?

BOS
Ik denk dat het voor een team belangrijk is om niet slechts uit individuele spelers te bestaan en uit standpunten over individuele dossiers, maar dat je ook als collectief iets wil uitstralen in de manier waarop je onderwerpen benadert. In de manier waarop je problemen oplost. Ik denk dat als je meer wilt doen dan op een pragmatische manier voor elk probleem een oplossing vinden, dan is het definiëren van die gezamenlijke uitstraling iets wat potentieel heel bindend kan zijn voor een nieuw kabinet. Dat bedoelde ik met te zeggen dat ook het totale profiel misschien weleens veel belangrijker zou kunnen zijn dan of je nou bij een individueel zwaar of een individueel wat lichter dossier begint.

VRAAG
Meneer Bos, u zegt niet beschikbaar te zijn voor een ministerschap, is dat wel door iemand gevraagd aan u?

BOS
Volgens mij zijn we nog niet in die fase, nee.

VRAAG
Nee maar, niet door Samsom of Rutte vooraf gevraagd of u het wilt doen?

BOS
De heer Samsom weet dat hij me dat niet hoeft te vragen.

VRAAG
Is er vandaag ook over de inhoud gesproken of alleen over agenda's?

KAMP
Wij hebben vandaag geprobeerd om de zaak op gang te brengen. Dat betekent dat we over de hele linie hebben gekeken welke onderwerpen wij te behandelen hebben. In welk kader die geplaatst moeten worden. En wat daarbij de prioriteiten moeten zijn. Verder hebben we gekeken naar onze eigen werkwijze, de werkwijze van de fractievoorzitters, de onderhandelaars, wat we van elkaar verwachten, en wie ons ook in het proces kunnen ondersteunen. De heer Bos heeft al gezegd dat er maandag een viertal personen komen waar we waardevolle informatie van denken te krijgen. Daar hebben we vandaag over gesproken. Op basis daarvan gaan we na vandaag weer verder met ons werk.

VRAAG
Er is een gevoel voor urgentie, maar waarom dan niet morgen gelijk verder?

KAMP
Wij gaan morgen ook verder, alleen het is niet zo dat alles wat je doet aan de vergadertafel plaatsvindt. Je moet ook zorgen dat je ideeën ontwikkelt en stukken maakt. Dat je stukken leest en dat je onderlinge contacten hebt die dienstbaar zijn zodat ook het volgende overleg dat je gezamenlijk hebt weer tot een goede uitkomst kan leiden. Dus het weekend wordt er doorgewerkt in gepaste mate.

Kamp en Bos voerden samen vrijdagmiddag de eerste onderhandelingen over de vorming van een nieuw kabinet in de Tweede Kamer.

Volgens Kamp gaan de onderhandelaars proberen 'de kans te benutten die de verkiezingsuitslag heeft geboden'. 'Er zijn twee partijen die veel gewonnen hebben en die de wil hebben om met elkaar een stabiel kabinet te vormen.'

Financiële deskundigen

De informateurs spreken maandagochtend 24 september onder meer met president Klaas Knot van De Nederlandsche Bank, minister Jan Kees de Jager van Financiën en CPB-directeur Coen Teulings. 'Dan heeft iedereen gelijke informatie', aldus Bos. 's Middags spreken de informateurs opnieuw met de onderhandelaars.